1. Hệ thống giáo dục Đức

Đức là một quốc gia tại Trung Ân, trãi dài từ dãy Alpen, qua đồng bằng Bắc Âu đến biển Bắc và biển Baltic. Đức là quốc gia có dân số đông thứ hai và diện tích lớn thứ 7 châu Âu. Nước Đức có khí hậu ôn đới và đại dương, với mùa đông mát, u ám và ẩm và đến mùa hè thỉnh thoảng có luồng gió phơn ấm thổi từ phương nam. Phần lớn nước Đức nằm trong vùng khí hậu mát/ôn hòa trong đó gió tây ẩm chiếm ưu thế. 

Đức nổi tiếng với hệ thống giáo dục MIỄN PHÍ chất lượng, đặc biệt trong các lĩnh vực kỹ thuật, khoa học, và y học. Nhiều trường đại học của Đức nằm trong danh sách các trường hàng đầu thế giới. Ngoài ra, nhiều trường đại học công lập ở Đức không thu học phí hoặc chỉ thu một khoản phí rất thấp, giúp sinh viên tiết kiệm chi phí. Chính vì điều này mà Đức trở thành điểm đến du học hấp dẫn cho sinh viên quốc tế.

+ Chương trình Tiểu học và trung học

– Giáo dục tiểu học thường kéo dài từ 04 (bốn) năm. Riêng Berlin và Brandenburg là 06 (sáu) năm. Học sinh sẽ học các môn như: Tiếng Đức, Toán, Môn học sự vật, Nghệ thuật, Âm nhạc, Thể thao. Việc học ngoại ngữ là bắt buộc ở tất cả các bang. Kết thúc bậc Tiểu học, học sinh sẽ nhận một văn bản khuyến nghị của trường về hướng học lên theo các loại hình trường phổ thông ở bậc tiếp theo dựa trên thành tích học tập ở bậc Tiểu học.

– Giáo dục trung học gồm 03 loại hình trường học truyền thống, tập trung vào các cấp độ học thuật: 

• Trường thực hành (Realschule) dành cho học sinh trung bình và kéo dài trong sáu năm và học hết lớp 10. Sau đó, học sinh sẽ nhận bằng tốt nghiệp còn gọi là “Zeugnis des Realschulabschlusses” (certificate of completion of Realschule) hoặc tên gọi khác là “Mittlere Reife” (intermediate maturity). Bằng này cho phép học sinh có thể lựa chọn chương trình học nghề hoặc dự bị Đại học.
• Trường học phổ thông (Hauptschule) chuẩn bị cho học sinh theo học giáo dục nghề và chỉ học hết lớp 9. Sau đó, học sinh sẽ nhận bằng tốt nghiệp “Zeugnis des Hauptschulabschlusses” (certificate of completion of Hauptschule).

Các trường Realschule và Hauptschule chỉ có ở 6 bang (Baden-Württemberg, Bayern, Hessen, Niedersachsen, Nordrhein-Westfalen, Schleswig-Holstein). Ở những bang khác sẽ có những tên gọi khác nhau do hệ thống quản lý giáo dục mỗi bang khác nhau

• Các trường lý thuyết (Gymnasium) dành cho học sinh có định hướng tham gia học tập tại bậc đại học, sau khi hoàn thành bậc học 12 hoặc 13 năm, học sinh phải tham dự kỳ thi tốt nghiệp và dùng điểm để xét cho chương trình Đại học gọi là Abitur.

• Các trường toàn diện (Gesamtschule) hợp nhất toàn bộ các loại hình giáo dục trung học.

+ Chương trình Trung cấp nghề (Berufsausbildung)

Nhiều học sinh sau khi tốt nghiệp Realschule hoặc Hauptschule sẽ theo học chương trình đào tạo nghề (Ausbildung), Thời gian đào tạo thường kéo dài từ 2 đến 3 năm.Chương trình kết hợp giữa học tập lý thuyết ở trường dạy nghề (Berufsschule) và thực hành tại các doanh nghiệp.

Mô hình này được đánh giá cao và được mô phỏng trên khắp thế giới. Một số trường nghề còn cung cấp chương trình Pathway, giúp học sinh có thêm chứng chỉ “Zeugnis der Fachhochschschulreife” (university of applied sciences maturity certificate) để nộp vào trường Đại học Khoa Học Ứng Dụng hay một trường Đại học Tổng Hợp nhỏ trong bang.

+ Chương trình Dự bị Đại học (Studienkolleg)

Sinh viên muốn học tại trường Dự bị Đại học cần đăng ký thông qua các trường Đại học sau này muốn học. Điều đó có nghĩa là những sinh viên này phải nộp đơn xin học Dự bị Đại học tại trường Đại học sau này muốn theo học. Trong khoảng thời gian theo học tại trường Dự bị Đại học, các sinh viên được xem như là sinh viên chính qui của trường Đại học mà trường Dự bị Đại học này trực thuộc.

Học sinh vừa tốt nghiệp Trung học phổ thông và trúng tuyển Đại học tại Việt Nam có thể sang Đức tham gia chương trình Dự bị Đại học và phải đạt yêu cầu về trình độ Tiếng Đức. Chương trình dự bị kéo dài khoảng 1 năm, sinh viên được chuẩn bị cho kỳ thi đánh giá chất lượng tương đương (Feststellungsprüfung – FSP) để tiếp tục học lên chương trình Cử nhân tại Đại học. Nội dung thi Feststellungsprüfung cho một Trường Đại học (Universität, Technische Universität) có khác so với kỳ Feststellungsprüfung cho một Trường Đại học Khoa học Ứng dụng (Fachhochschule). 

+ Chương trình Đại học (3 – 4 năm)

Chương trình giảng dạy bằng Tiếng Đức: Điều kiện chung cho bậc đại học là kỳ thi Abitur (tương tự kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông ở Việt Nam) bao gồm hai phần nói và viết. Sau khi vượt qua kỳ thi, học sinh sẽ nhận bằng “Zeugnis der allgemeinen Hochschulreife” (certificate of general university maturity) để được xét vào trường Đại học nhưng học sinh phải thực sự quyết định nhanh chóng về việc nộp bảng điểm tốt nghiệp vào trường Đại học mình mong muốn vì số lượng có hạn.Tuy nhiên, có một số ngoại lệ tùy theo mỗi bang, trường học và đối tượng. Giáo dục học thuật miễn phí không hạn chế đối với sinh viên quốc tế và lưu học tại Đức ngày càng phổ biến ( học bằng tiếng Đức). Theo một báo cáo của OECD trong năm 2014, Đức là quốc gia đứng thứ ba thế giới về địa điểm học tập quốc tế.

Chương trình giảng dạy bằng Tiếng Anh: Tại Đức có nhiều Trường Đại học tổ chức các Chương trình Quốc tế khác nhau dạy bằng tiếng Anh. Những Chương trình này được nhiều Sinh viên Quốc tế lựa chọn. Loại hình Học tập này thu hút được sự quan tâm đặc biệt của Sinh viên Ngoại quốc cũng như Sinh viên Đức có định hướng hoạt động Quốc tế sau khi học xong. Chương trình bao gồm những Chương trình cho Sinh viên bắt đầu vào Đại học và những Chương trình Đào tạo Cao học và cả Sau Đại học. Ngoại trừ một số ít ngoại lệ thì Ngoại ngữ được dùng để giảng dạy ở những Chương trình này chủ yếu là tiếng Anh, đặc biệt là ở những 

+ Chương trình Thạc Sỹ (1 – 2 năm)

Đối với chương trình Cao học tại Đức, các trường Đại học hầu như đều cung cấp các khóa học bằng Tiếng Anh nhằm giúp sinh viên có kiến thức mang tầm toàn cầu. Nhiều sinh viên lựa chọn chương trình Tiếng Anh và chi phí cũng hợp lý. Các khối ngành có cung cấp các khóa dạy bằng Tiếng Anh như: Kinh Tế, Quản Trị Kinh Doanh, Luật, Môi Trường, Truyền Thông,…

2. Điều kiện đi du học Đức

Điều kiện để đi du học Đức phụ thuộc vào loại chương trình học bạn muốn theo đuổi (đại học, cao học, chương trình nghề nghiệp…) và quốc tịch của bạn. Tuy nhiên, một số điều kiện chung bao gồm:

+ Yêu cầu về bằng cấp

• Đại học (Bachelor): Thông thường cần bằng tốt nghiệp THPT (Abitur tương đương ở Đức) hoặc bằng tú tài quốc tế (IB, A-Levels…). Yêu cầu cụ thể về điểm số sẽ khác nhau tùy thuộc vào trường và ngành học. Ngoài ra, các bạn phải đạt thẩm tra APS là điều kiện bắt buộc để bạn có đáp ứng được các điều kiện cơ bản để nhập học đại học tại Đức, đồng thời thẩm tra các chứng chỉ học tập.
• Cao học (Master): Cần bằng cử nhân liên quan đến ngành học dự định. Yêu cầu về điểm số và chứng chỉ tiếng Đức thường cao hơn so với bậc đại học.
• Chương trình nghề (Berufsausbildung): Yêu cầu về bằng cấp sẽ khác nhau tùy thuộc vào nghề nghiệp cụ thể.

+ Yêu cầu về tiếng Đức

• Hầu hết các chương trình học ở Đức đều yêu cầu chứng chỉ tiếng Đức, thường là TestDaF hoặc DSH. Mức độ tiếng Đức cần thiết sẽ khác nhau tùy thuộc vào chương trình học. Một số chương trình giảng dạy bằng tiếng Anh nhưng vẫn có thể yêu cầu chứng chỉ tiếng Đức ở một mức độ nhất định.
• Việc học tiếng Đức trước khi đi du học là rất quan trọng để thích nghi với cuộc sống và học tập ở Đức.

+ Yêu cầu về tài chính

• Bạn cần chứng minh khả năng tài chính để trang trải chi phí sinh hoạt và học tập trong suốt thời gian học tập tại Đức. Số tiền cần chứng minh sẽ khác nhau tùy thuộc vào bang và thời gian học. Thông thường, bạn cần có tài khoản ngân hàng với số tiền đủ để trang trải chi phí trong một năm học. Bạn cũng có thể tìm kiếm học bổng để hỗ trợ tài chính.

+ Yêu cầu về bảo hiểm y tế

• Bạn cần có bảo hiểm y tế hợp lệ trong suốt thời gian lưu trú tại Đức.

+ Visa

• Nếu bạn không phải là công dân EU/EEA, bạn cần xin visa du học Đức. Quá trình xin visa có thể mất nhiều thời gian, vì vậy bạn nên bắt đầu chuẩn bị sớm.

3. Chi phí du học Đức cho từng cấp bậc 

Học tại các trường trung học công lập ở Đức miễn phí. Tuy nhiên, học sinh quốc tế vẫn cần trải qua quá trình tuyển sinh, bao gồm bài kiểm tra đầu vào. Riêng trường trung học tư thục, học sinh quốc tế có thể tìm kiếm các chương trình hỗ trợ tài chính.

Học phí tại các trường nghề, đại học công lập ở Đức hầu như miễn phí cho cả sinh viên trong và ngoài EU. Tuy nhiên, sẽ có một khoản phí nhỏ hàng kỳ (khoảng 100-300 EUR) cho các dịch vụ sinh viên như sử dụng thư viện, phòng tập thể dục, v.v… Các trường đại học tư thục sẽ có học phí cao hơn đáng kể, có thể lên tới vài nghìn Euro mỗi năm. 

Dưới đây là học phí các trường tư thục:

4. Cơ hội việc làm và định cư khi du học Đức

Cơ hội việc làm và định cư khi du học Đức khá tốt, nhưng phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm chuyên ngành học tập, kỹ năng, kinh nghiệm làm việc, và ngôn ngữ. Sinh viên quốc tế được phép làm thêm tối đa 120 ngày toàn thời gian hoặc 240 ngày bán thời gian mỗi năm, giúp bạn có thêm thu nhập và trải nghiệm làm việc trong môi trường Đức. 

Với chính sách hỗ trợ sinh viên quốc tế và nền kinh tế mạnh mẽ, Đức mang lại những lợi thế vượt trội cho những ai muốn học tập và định cư tại đây.

+ Cơ hội việc làm

• Giấy phép ở lại tìm việc (Job-Seeking Visa): Sau khi hoàn thành chương trình học, sinh viên quốc tế được phép xin giấy phép ở lại Đức trong vòng 18 tháng để tìm việc làm phù hợp với ngành học của mình. Đây là một lợi thế lớn của Đức so với nhiều quốc gia khác, vì thời gian ở lại dài giúp sinh viên có cơ hội tiếp cận thị trường lao động.

Trong thời gian này, bạn có thể làm bất kỳ công việc nào để trang trải cuộc sống, nhưng mục tiêu chính là tìm được một công việc toàn thời gian trong lĩnh vực chuyên môn của mình.

• Tìm việc làm: Đức có một thị trường lao động mở cửa cho các lao động có tay nghề cao, đặc biệt là trong các lĩnh vực như kỹ thuật, công nghệ thông tin, y học và khoa học. Tỷ lệ thất nghiệp thấp và các chính sách khuyến khích tuyển dụng lao động quốc tế đã tạo ra nhiều cơ hội việc làm cho sinh viên quốc tế. 

Các công ty lớn tại Đức thường có các chương trình tuyển dụng dành riêng cho sinh viên mới tốt nghiệp, và các vị trí thực tập trước đó có thể chuyển thành công việc toàn thời gian nếu bạn thể hiện tốt.

+ Định cư

• Thẻ cư trú: Sau khi tốt nghiệp, sinh viên có thể xin visa cư trú để tìm việc làm. Điều kiện thường bao gồm có bằng cấp từ một trường đại học được công nhận, khả năng tiếng Đức tốt, và có một lời mời việc làm.
• Chương trình định cư: Đức có các chương trình định cư dành cho người có trình độ chuyên môn cao, giúp sinh viên dễ dàng xin thường trú sau một thời gian làm việc.
• Thẻ xanh (Blue Card): Đây là một loại visa cho phép người nước ngoài có trình độ chuyên môn cao làm việc và định cư ở Đức. Điều kiện để xin thẻ xanh thường bao gồm bằng cấp đại học, mức lương tối thiểu, và khả năng tiếng Đức.

Du học Đức mang lại cơ hội việc làm và định cư tốt, nhưng đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng. Sinh viên cần chọn chuyên ngành phù hợp, trau dồi kỹ năng, học tiếng Đức tốt, tích lũy kinh nghiệm thực tế, và hiểu rõ quy trình xin visa và định cư. Việc nghiên cứu kỹ các chính sách và quy định về nhập cư của Đức là rất cần thiết. Nên tham khảo ý kiến của các chuyên gia tư vấn về du học và định cư để có kế hoạch cụ thể và hiệu quả.

5. Thủ tục du học Đức

Để du học Đức, sinh viên cần thực hiện các bước sau:

1. Tìm hiểu và lựa chọn trường và khóa học phù hợp với mong muốn và nhu cầu học tập.
2. Đăng ký vào trường tại Đức và nộp đầy đủ thông tin yêu cầu.
3. Đáp ứng yêu cầu về tiếng Đức. Bạn cần đạt điểm số tối thiểu theo yêu cầu của trường. Các chứng chỉ tiếng Đức được công nhận phổ biến bao gồm TestDaF, DSH, và Goethe-Zertifikat. Ngoài ra, bạn có thể tham gia các khóa học tiếng Đức để đạt được trình độ cần thiết.
4. Mở tài khoản phong tỏa theo quy định
5. Chuẩn bị hồ sơ du học bao gồm hồ sơ cá nhân, bằng cấp, bảng điểm và các tài liệu liên quan.
6. Nộp đơn xin visa du học Đức và thực hiện các thủ tục liên quan theo hướng dẫn của Đại sứ quán Đức hoặc cơ quan đại diện Đức tại quốc gia của bạn.

Du học Đức là một lựa chọn tuyệt vời nếu bạn muốn có được bằng cấp chất lượng cao, cơ hội việc làm tốt, và trải nghiệm văn hóa mới. Tuy nhiên, bạn cần chuẩn bị kỹ lưỡng về ngôn ngữ, tài chính, và thủ tục hành chính để thành công trong hành trình du học này. Hãy nghiên cứu kỹ các thông tin liên quan, lên kế hoạch chi tiết, và chuẩn bị tinh thần cho những thử thách phía trước.